Uilen zijn enkele van de meest fascinerende vogels op aarde. Ze hebben altijd tot de menselijke verbeelding gesproken met hun mysterieuze, stille vlucht en ongewone gedrag. Een van de meer merkwaardige gedragingen die ze vertonen is het op en neer bewegen van hun kop.

Vaak wordt deze hoofdschuddende beweging geassocieerd met de inspanning om zichzelf wakker te houden. Maar het zou wel eens een veel kritischere functie kunnen hebben dan alleen maar alert te blijven. Dus, waarom schudden uilen hun kop op en neer?

Hieronder staan 6 redenen voor dit gedrag.

De 6 redenen waarom uilen hun kop stoten

1. Overlevings- en jachtmechanisme

Uilen zijn roofvogels in de orde van de Strigiforme roofvogels. Ze zijn afhankelijk van hun scherp zicht, hun scherpe gebogen snavel en hun gehoorvermogen. Het zijn ook nachtroofdieren, wat betekent dat ze vooral 's nachts jagen en overdag slapen.

Daarom zijn ze geëvolueerd tot grote ogen, waardoor ze goed in het donker kunnen zien. Met zulke grote ogen kan de vogel ze echter nauwelijks in de oogkas draaien. Bovendien zijn ze niet helemaal bolvormig, waardoor ze niet kunnen bewegen om rond te kijken zoals mensen dat doen.

Zij hebben een hogere concentratie staafcellen die lichtgevoeliger zijn dan kegeltjes. Staafcellen zijn perifere zichtreceptoren die een groothoekbeeld geven.

Dat betekent dat de uilen een uitzonderlijke alertheid hebben, zelfs voor de geringste bewegingen. Ze gebruiken deze sensorische aanpassing om kleine zoogdieren die zich verbergen in hoog gras of open velden op te sporen.

Om die reden verliezen de uilen het vermogen om de ogen te bewegen zoals mensen dat doen. Ze verliezen ook het vermogen om handmatig scherp te stellen en vertrouwen op hun hoofdbeweging als hulpmiddel bij het waarnemen van de afstand. U kunt zich voorstellen dat dit is waar het dobberen van de koppen nuttig wordt.

Image Credit: Piqsels

2. Beter zicht

Om te overleven moeten uilen hun kop op en neer bewegen om een duidelijk beeld te krijgen van wat er om hen heen is. Het is ook een manier om de afstand op te lossen en de exacte positie van de prooi in te schatten. Na het trianguleren van de locatie van de prooi kan de vogel als een stealth bommenwerper naar beneden duiken en zijn maaltijd vangen.

Bij jonge uilen is het schudden van de kop dramatischer en krachtiger. In het beginstadium bewegen zij hun kop grilliger en energieker.

Naarmate ze meer ervaren en volwassen worden, worden die kopbewegingen verfijnd en subtieler. Dit idee zou kunnen ondersteunen dat kopstoten vooral nuttig zijn voor jonge uilen bij het leren van perceptueel bewustzijn.

3. Zichzelf oriënteren in de ruimte

Een andere reden waarom uilen hun kop buigen is om zich te oriënteren in de ruimte waar ze leven. Ze zouden hun nek kunnen draaien, maar dat zou tijdrovend zijn en niet zo nauwkeurig als kopstoten. Door hun kop op en neer te bewegen zorgen uilen ervoor dat hun omgeving te allen tijde binnen gezichtsveld is.

Het maakt het voor hen ook gemakkelijk om te landen en op te stijgen. Dat komt omdat ze door hun kop te bewegen snel kunnen inschatten hoe ver of dichtbij een tak van hen is. Daarom zitten de ogen van een uil aan weerszijden van zijn gezicht om de locatie van objecten beter te kunnen trianguleren.

Het kopstoten geeft ze ook evenwicht en behendigheid terwijl ze van de ene boomtak naar de andere springen. Bovendien houden ze, terwijl ze zich door hun ruimte bewegen, alles in de gaten door herhaaldelijk met hun kop te schudden.

Afbeelding: Kevinsphotos, Pixabay

4. Als een manier om met andere uilen te communiceren.

Uilen zijn sociale wezens. Bij sommige soorten is het gebruikelijk dat moeders en jongen samen in hetzelfde nest zitten. Ze blijven vaak samen om te jagen en hun jongen groot te brengen.

Uilen gebruiken een aantal verschillende vocalisaties om met andere uilen te communiceren, zoals blaffen, janken, krijsen en toeteren. Daarbij hoort ook kopstoten. Het kan zelfs zo intens zijn dat de vogel soms een aanval lijkt te krijgen.

Het schudden van de kop is niet alleen nuttig om de twee bovengenoemde redenen, maar het dient ook als een indicator voor andere uilen over gevaar of voedselbronnen. Wanneer een uil een prooi ziet, zal hij vaak tegelijkertijd zijn kop naar beneden buigen. Dit kan andere vogels in hun omgeving het signaal geven dat er een maaltijd wacht.

Het kopstoten van uilen kan ook wijzen op agressie of vijandigheid van een potentieel roofdier. Wanneer een andere vogel de kopbeweging voelt, zal hij vaak zijn vleugels spreiden en zijn staart optillen om veel groter of dreigender te lijken. In sommige gevallen kan hij zelfs naar de bedreiging krijsen in een poging deze af te weren.

5. Beter horen

Het kopstoten helpt een uil ook om zich te concentreren op de geluiden die zijn prooi maakt, waardoor hij deze gemakkelijker kan opsporen tijdens de jacht in donkere of onoverzichtelijke gebieden zoals de bosgrond.

Uilen kunnen met grote nauwkeurigheid de richting van het geluid bepalen. Ze kunnen dit doen door hun kop te draaien om de verschillende geluiden te onderscheiden en de richting van de prooi te bepalen.

Als het geluid van de prooi bijvoorbeeld rechts was, kon het het rechteroor eerder bereiken dan het linker. Om de richting van het dier precies aan te geven, buigt hij zijn kop.

Uilen hebben asymmetrische oren. Een van de oren is hoger dan het andere, waardoor het ene oor geluiden uit een bepaalde richting eerder opvangt dan het andere. De uil beweegt zijn kop, zodat beide oren op hetzelfde moment naar een geluid kunnen luisteren, en het wordt 'gedriehoekt' in een bepaalde positie in de ruimte.

Afbeelding: Wayne Overholt, Pixabay

6. Om hun nek soepel te houden

Een andere reden waarom uilen hun kop buigen is om hun nek flexibel te houden. Ze hebben een aanpassing van 14 wervels waardoor ze hun nek tot 270 graden kunnen draaien. Deze aanpassing geeft ze het vermogen om in alle richtingen te kijken zonder hun schouders te bewegen.

Het kopstoten maakt deel uit van de methode waarmee ze hun nek los en soepel houden. Zo kunnen ze zich snel oriënteren in hun omgeving zonder ook maar één spier van hun lichaam te bewegen.

Het dobberen is vooral cruciaal voor babyuilen omdat het hen helpt hun externe omgeving te leren kennen wanneer ze nog te jong zijn om te vliegen. Het helpt ook hun nekspieren te ontspannen.

Kopstoten kan de bloedstroom in de nek van een uil helpen reguleren, wat spiervermoeidheid kan voorkomen. Een uil stoot vaak zijn kop als hij op de slaapplaats is of in rust. Deze actie helpt ook de spieren in zijn nek te ontlasten.

Het vermogen om de nek te draaien wordt efficiënter met een bloedopvangsysteem. Het systeem verzamelt voldoende bloed om de ogen en hersenen van stroom te voorzien wanneer de nekdraaiing de bloedcirculatie onderbreekt.

Conclusie

Koppel dit scherpe zicht aan krachtige snavels en klauwen, plus het stille vliegen, en je hebt een formidabel roofdier. Hoewel het kopstoten misschien gek lijkt, is het eigenlijk een strategie die hen tot efficiënte jagers maakt.

Vergeet niet dat dit mechanisme niet uniek is voor uilen. Andere roofvogels zoals haviken en valken schudden ook hun kop.

Uitgelichte afbeelding: LoneWombatMedia, Pixabay